Những “chiến binh AI” chống gian lận: từ bà ngoại Deepfake đến đội quân bot số

Những chiến binh AI chống gian lận

Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, tội phạm mạng không còn chỉ dựa vào những cú điện thoại rác hay email giả mạo. Giờ đây, chúng sử dụng deepfake, giọng nói nhân tạo và bot tự động để lừa đảo ở quy mô lớn, khiến thiệt hại dự kiến lên đến 40 tỷ USD mỗi năm vào năm 2027. Tuy nhiên, các “chiến binh AI” cũng đã xuất hiện, sẵn sàng chống lại làn sóng lừa đảo ngày càng tinh vi này.

Một trong những gương mặt nổi bật là Kitboga – nhà sáng tạo nội dung và streamer nổi tiếng với những video “giăng bẫy” kẻ lừa đảo. Bằng giọng giả bà cụ hay giọng yếu ớt của nạn nhân, anh khiến những kẻ mạo danh tech support hay giả danh ngân hàng rơi vào cạm bẫy. Đặc biệt, Kitboga còn phát triển công cụ Seraph Secure, phần mềm miễn phí giúp người dùng chặn truy cập từ xa, cảnh báo website lừa đảo và bảo vệ các thành viên trong gia đình.

Không chỉ dừng ở việc nâng cao nhận thức, Kitboga đã xây dựng hẳn một “đội quân AI” để đối đầu kẻ gian. Hệ thống bot của anh có thể giả giọng, tham gia các cuộc gọi và khiến kẻ lừa đảo tiêu tốn hàng giờ mà không thể tiếp cận nạn nhân thật. Mỗi bot hoạt động như một bản sao ảo của anh, vừa thu thập thông tin vừa hỗ trợ cơ quan chức năng triệt phá nhiều đường dây.

Tại Anh, công ty viễn thông O2 lại có một cách tiếp cận khác biệt với dự án Daisy – “bà ngoại AI” chống lừa đảo. Daisy được tạo hình giống một cụ bà với mái tóc bạc, cặp kính tròn và cả công thức bánh chanh yêu thích. AI này được huấn luyện để trò chuyện với gần 1.000 kẻ lừa đảo, cung cấp thông tin giả và kéo dài thời gian trò chuyện. Đặc biệt, mỗi khi nghe thấy từ “hacker”, Daisy sẽ “hiểu nhầm” thành “snacker” và say sưa kể chuyện bánh quy, khiến kẻ gian bối rối.

Chiến dịch Daisy thu hút sự chú ý của công chúng và góp phần quảng bá đường dây nóng 7726 để người dân báo cáo tin nhắn và cuộc gọi lừa đảo. Dù Daisy không còn hoạt động, đây vẫn được coi là một thử nghiệm thành công, mở đường cho ý tưởng sử dụng hàng chục nghìn bot AI để chặn cuộc gọi lừa đảo trên diện rộng.

Tại Úc, giáo sư Dali Kaafar, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Đại học Macquarie, đã sáng lập nền tảng Apate – một “nữ thần AI của sự lừa dối”. Khác với Daisy, Apate triển khai hàng chục nghìn bot có thể giả giọng, thay đổi ngôn ngữ, tuổi tác, cảm xúc để trò chuyện tự nhiên với kẻ gian. Hệ thống này chặn từ 20.000 đến 29.000 cuộc gọi mỗi ngày, đồng thời thu thập dữ liệu về thủ đoạn của bọn lừa đảo.

Apate còn hợp tác với ngân hàng lớn như CommBank để cung cấp dữ liệu giả, cho phép ngân hàng truy vết kẻ gian khi chúng thử dùng thông tin để giao dịch. Với hơn 36.000 bot hoạt động, Apate tạo thành một tấm “lá chắn số”, giúp kẻ lừa đảo khó tiếp cận người dùng thật.

Theo các chuyên gia, cuộc chiến giữa kẻ gian và các “chiến binh AI” sẽ còn kéo dài, bởi công nghệ AI phát triển nhanh chóng khiến chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Nhưng với sự kết hợp giữa sáng tạo, công nghệ và hợp tác với cơ quan chức năng, những dự án như Kitboga, Daisy hay Apate đang chứng minh rằng AI không chỉ là công cụ của kẻ xấu mà còn có thể trở thành vũ khí bảo vệ người dùng.