Bắt đầu từ câu hỏi: “Mình cần PC để làm gì?”

Đây là nền tảng cho mọi quyết định tiếp theo. Một chiếc PC chơi game sẽ khác hẳn một chiếc PC học tập văn phòng. Nếu bạn muốn chơi những tựa game nặng, GPU (card đồ họa) là phần quan trọng nhất. Nếu chỉ học tập, lướt web, làm Word, thì CPU tầm trung kèm SSD đã đủ mượt. Còn nếu làm đồ họa, dựng phim, render 3D thì bạn sẽ phải cân bằng cả CPU nhiều nhân, RAM dung lượng lớn và GPU chuyên dụng.

Ngân sách – đừng để “cháy túi”

Sau khi biết mình cần gì, hãy tính xem có bao nhiêu tiền để đầu tư. Ví dụ bạn có 20 triệu đồng, cách chia hợp lý sẽ là: CPU khoảng 20–25%, GPU 30–40%, mainboard 10–15%, RAM khoảng 10%, phần còn lại cho nguồn, ổ cứng, case và tản nhiệt.

Điều quan trọng là cân bằng. Một GPU mạnh nhưng CPU yếu sẽ làm máy giật lag (hiện tượng bottleneck – nghẽn cổ chai). Ngược lại, CPU cao cấp mà GPU quá thấp thì cũng lãng phí.

CPU – Bộ não của máy tính

CPU giống như bộ não, xử lý mọi tác vụ. Có hai lựa chọn chính: Intel Core (i3, i5, i7, i9) và AMD Ryzen (3, 5, 7, 9). Thông thường, bạn chỉ cần nhớ: i5 hoặc Ryzen 5 đã quá đủ cho học tập và gaming phổ thông.

GPU – Linh hồn của game thủ

Nếu bạn muốn chơi game mượt mà, GPU chính là trái tim của dàn PC. Nó quyết định hình ảnh, khung hình và trải nghiệm thực tế. Đừng chọn theo tên gọi, hãy xem benchmark (kết quả test FPS trên game thực tế).

Mainboard – Nền móng của hệ thống

Nếu ví PC như một ngôi nhà, mainboard chính là nền móng. Đây là nơi kết nối CPU, RAM, GPU, ổ cứng… Khi chọn, chỉ cần chú ý socket (ổ cắm CPU) và chipset (tập tính năng hỗ trợ). Với người mới, chipset tầm trung (B550 cho AMD, B660 cho Intel) là hợp lý.

RAM – Bộ nhớ ngắn hạn

RAM là nơi máy tính tạm thời lưu dữ liệu khi bạn mở ứng dụng. Ít RAM thì máy dễ lag khi mở nhiều tab, nhiều phần mềm. 8 GB đủ cơ bản, nhưng 16 GB là lựa chọn an toàn cho học sinh, sinh viên. Nếu làm đồ họa, 32 GB trở lên là cần thiết.

SSD và HDD – Tốc độ hay dung lượng?

Ổ lưu trữ quyết định tốc độ mở máy, tải ứng dụng. SSD NVMe nhanh nhất, SSD SATA rẻ hơn nhưng vẫn tốt, còn HDD chỉ nên dùng để lưu trữ dữ liệu lớn vì chậm. Lý tưởng nhất: dùng SSD cho Windows và ứng dụng, HDD cho phim, nhạc, tài liệu.

PSU – Trái tim bơm máu cho hệ thống

Nguồn điện không hào nhoáng, nhưng cực kỳ quan trọng. Một bộ nguồn kém chất lượng có thể khiến cả dàn PC gặp rủi ro. Hãy chọn nguồn có chứng nhận 80 Plus (Bronze trở lên), công suất dư 100–200W so với nhu cầu.

Case và tản nhiệt – Ngoại hình và sức khỏe

Case không chỉ là “vỏ máy”, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tản nhiệt. Một case thoáng khí giúp linh kiện bền hơn. Với CPU mạnh, có thể cân nhắc tản nhiệt nước; nếu dùng phổ thông, quạt gió (air cooler) đã đủ.

Kết nối tất cả – Chiếc PC hoàn chỉnh

Khi đã chọn đủ linh kiện, bạn chỉ cần lắp ghép lại là đã hoàn thiện cho mình một chiếc PC do chính tay mình tự làm rồi. Điều quan trọng là sự cân bằng: CPU, GPU, RAM, PSU, SSD… đều phải “ăn khớp” để máy chạy mượt. Một chiếc PC mạnh không phải do một linh kiện đắt nhất, mà do cả hệ thống phối hợp trơn tru.

Chú thích thuật ngữ

• CPU: Bộ xử lý trung tâm, “bộ não” của máy tính.
• GPU: Card đồ họa, xử lý hình ảnh, game.
• Mainboard: Bo mạch chủ, nền móng kết nối linh kiện.
• Socket: Ổ cắm CPU trên mainboard.
• Chipset: Bộ điều khiển, quyết định tính năng của mainboard.
• RAM: Bộ nhớ tạm để chạy ứng dụng.
• SSD/HDD: Ổ lưu trữ; SSD nhanh, HDD rẻ dung lượng lớn.
• NVMe/SATA: Chuẩn kết nối SSD, NVMe nhanh hơn.
• PSU: Bộ nguồn cung cấp điện cho PC.
• Benchmark: Bài test hiệu năng linh kiện.
• Bottleneck: Nghẽn cổ chai, khi linh kiện mạnh bị kìm hãm bởi linh kiện yếu.