Tôi có bị ảo giác không hay ChatGPT vẫn đang mắc lỗi – ngay cả với GPT-5?

1. Lời hứa “ít lỗi hơn” của GPT-5 

Khi GPT-5 ra mắt, một trong những cam kết lớn nhất từ OpenAI là giảm thiểu những trường hợp chatbot “phán đoán như thật” — tức là tạo ra thông tin sai nhưng trình bày như thật. Tuy nhiên, trải nghiệm thực tế mới đây cho thấy vẫn có những sai sót đáng chú ý. 

2. Những trải nghiệm cá nhân — khi “tin nhầm AI” 

Một minh họa thực tế: tác giả trong lúc gặp gỡ một người mới tại Ý đã cố tìm thông tin về người đó thông qua ChatGPT, với vài dữ liệu nhỏ: quốc tịch, nghề nghiệp, vị trí làm việc. ChatGPT nhanh chóng trả về một hồ sơ chi tiết, với tên công ty, vị trí và lịch sử học vấn. Ai nghe cũng có vẻ hợp lý. 

Nhưng khi tác giả hỏi ChatGPT: “Bạn có chắc không?” AI đáp thẳng: 

“Hồ sơ tôi tạo ra không phải thông tin thực — tôi chỉ dựa trên hai dữ kiện bạn cung cấp để xây dựng một bản mô phỏng hợp lý.” 

Đáng lẽ phần này nên xuất hiện ngay đầu câu trả lời mới đúng. 

3. Vì sao GPT vẫn “sai” được? 

Dưới đây là một số nguyên nhân: 

• Tính suy đoán (speculation): Khi thông tin đầu vào ít, mô hình dễ “bù đắp” bằng cách tạo phần nội dung mang tính giả định. 
• Thiếu độ tự tin ngay từ đầu: Nếu AI không đề cập rõ ràng về mức độ chắc chắn hoặc nguồn gốc thông tin, người dùng dễ bị nhầm. 
• Hiệu quả đánh giá & kiểm soát: Quy trình kiểm nghiệm, đánh giá đầu ra của mô hình vẫn chưa đạt độ hoàn thiện để lọc các nội dung “nhiễu” hoặc sai. 
• Kỳ vọng quá cao từ người dùng: Người dùng thường mong AI giống như “bách khoa toàn thư sống” — điều mà ngay cả mô hình tiên tiến cũng chưa thể đảm bảo hoàn hảo trong mọi ngữ cảnh. 

4. Hậu quả khi tin sai 

Nếu bạn sử dụng thông tin “sai nhưng có vẻ đúng” để: 

• Chuẩn bị hồ sơ xin việc, liên hệ khách hàng 
• Thuyết phục người khác dựa vào “bằng chứng” do AI đưa ra 

... thì rủi ro là rất lớn. Bạn có thể mất uy tín, bị phản bác hoặc gây thiệt hại trong các tình huống nghiêm trọng. 

5. Bí quyết sử dụng AI sao cho an toàn 

• Luôn xác minh: Khi ChatGPT trả lời, hãy đối chiếu thông tin với các nguồn tin cậy. 
• Hỏi độ tin cậy ngay từ đầu: Đặt câu hỏi kèm yêu cầu AI “hãy cho biết bạn tự tin mức nào về câu trả lời”. 
• Dùng prompt chi tiết & rõ ràng: Càng cung cấp nhiều dữ kiện chính xác, mô hình càng ít “tái tạo tưởng tượng”. 
• Cẩn trọng với dữ liệu cá nhân & thông tin nhạy cảm: Tránh để AI “bù đắp” khi thiếu dữ kiện quan trọng. 

6. Kết luận 

Dù GPT-5 có nhiều cải tiến, AI vẫn không hoàn hảo. Sai lầm — đặc biệt là trong những ngữ cảnh “liên quan đến con người, nghề nghiệp, danh tính” — vẫn có thể xảy ra. Biết cách đặt câu hỏi thông minh, kiểm tra thông tin và không tin hoàn toàn vào lời nói của AI là bảo vệ tốt nhất của bạn.