An toàn AI đã bị đặt sau tiền quân sự như thế nào

AI & An toàn bị lùi lại — Khi đồng tiền quân sự chi phối ngành AI 

Meta Description 

Trong tập podcast gần đây, khách mời Heidy Khlaaf nêu bật thực trạng nhiều công ty AI đã đặt ưu tiên hợp tác với ngành quốc phòng, đẩy lùi cam kết an toàn công nghệ. Bài viết phân tích xu hướng này, rủi ro đạo đức và bài học cho tương lai. 

1. Xu hướng chuyển dịch: từ “an toàn AI” sang “tiền hợp đồng quốc phòng” 

Podcast “How AI safety took a backseat to military money” tiết lộ rằng nhiều công ty AI từng cam kết ưu tiên an toàn và đạo đức giờ đây đã chấp nhận hợp đồng với các cơ quan quốc phòng. Khlaaf, nhà khoa học chuyên về an toàn AI, cho rằng sự chuyển hướng này đáng báo động — nó cho thấy lời hứa về phát triển AI an toàn đang bị lu mờ bởi lợi ích tài chính từ lĩnh vực quân sự và quốc phòng. 

Một số điểm nổi bật: 

• OpenAI đã loại bỏ lệnh cấm sử dụng công nghệ cho mục đích quân sự rồi ký hợp đồng lớn với Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.  
• Anthropic, hãng từng nổi tiếng đặt an toàn lên hàng đầu, cũng đã tham gia các hợp tác với công nghệ quốc phòng và ký hợp đồng hàng trăm triệu đô la.  
• Các công ty công nghệ lớn khác như Amazon, Google, Microsoft cũng thúc đẩy sản phẩm AI phục vụ mục tiêu quốc phòng, bất chấp chỉ trích từ cộng đồng và nhân viên.  

Khlaaf cho rằng việc các công ty chuyển từ “nói về cam kết an toàn” sang “hành động theo hợp đồng quốc phòng” là dấu hiệu ngành AI đang đi lệch khỏi hướng phát triển vì lợi ích chung. 

2. Những rủi ro & tác động đạo đức 

a) Vũ khí hóa AI và lạm dụng cao rủi ro 

Khi AI được tích hợp vào hệ thống quốc phòng, rủi ro sử dụng công nghệ vào việc phát triển vũ khí sinh học, hóa học, hoặc vũ khí thông minh trở nên nhức nhối. Khlaaf cảnh báo rằng các hệ thống AI có thể bị lợi dụng cho các mục đích gây hại nếu không được kiểm soát chặt chẽ. 

b) Suy giảm tiêu chuẩn an toàn 

Khi ưu tiên đặt vào hợp đồng quân sự, các tiêu chuẩn an toàn (guardrails) dễ bị lỏng lẻo để đáp ứng yêu cầu quốc phòng. Ví dụ, Anthropic ra mắt phiên bản Claude Gov với “giảm bớt rào cản” khi xử lý thông tin bí mật nhằm phục vụ các cơ quan an ninh. 

c) Trách nhiệm & đạo đức mơ hồ 

Việc giao quyết định chiến thuật hoặc xử lý tình huống quan trọng cho AI đặt ra câu hỏi ai phải chịu trách nhiệm khi AI mắc sai lầm hay gây tổn hại dân sự. Liệu công ty phát triển AI, quân đội sử dụng, hay người vận hành phải gánh chịu lỗi? 

d) Cạnh tranh địa chính trị & chạy đua vũ khí AI 

Sự gia tăng hợp tác AI – quốc phòng có khả năng làm gia tốc “cuộc đua vũ khí AI” giữa các quốc gia, dẫn đến việc triển khai công nghệ chưa được thử nghiệm đầy đủ để đáp ứng áp lực chiến tranh hoặc an ninh. 

3. Những bài học & hướng đi khả thi 

✅ Tái đặt lại an toàn AI làm ưu tiên 

Ngành AI cần khôi phục vai trò của an toàn — không để nó bị gạt sang bên lề chỉ vì hợp đồng lớn. Việc thiết kế hệ thống với các tầng kiểm soát, giám sát chéo và minh bạch là rất cần thiết. 

✅ Quy định & giám sát bên ngoài 

Chỉ dựa vào tự điều tiết trong nội bộ (self-regulation) dường như không đủ. Cần có luật lệ, cơ quan độc lập giám sát để xác định khi nào AI được phép dùng trong quốc phòng và dưới điều kiện gì. 

✅ Phân tách rõ ràng giữa AI dân sự & AI quốc phòng 

Cần định nghĩa rõ ranh giới: những gì AI được làm trong ứng dụng dân sự (y tế, giáo dục, kinh doanh) và những gì được cho phép trong quân sự, cùng các quy tắc đảm bảo rằng phần quân sự không xâm lấn phần dân sự. 

✅ Minh bạch & chịu trách nhiệm 

Các công ty AI thông báo rõ các hợp đồng quốc phòng, công bố các đánh giá rủi ro, và cam kết chịu trách nhiệm nếu AI gây hại. Công khai thông tin giúp xã hội giám sát và đưa ra yêu cầu về trách nhiệm. 

4. Kết luận 

Podcast này phơi bày một thực tế đáng lo: ngành AI, từ những lời hứa về an toàn và đạo đức, đang bị kéo đi theo lợi ích hợp đồng quân sự. Khi các công ty danh tiếng như OpenAI, Anthropic chấp nhận hợp đồng quốc phòng với hàng trăm triệu đô la, cam kết về an toàn dễ bị lấn át. 

Nếu không có sự tỉnh táo, kiểm soát và quy định hợp lý, tương lai AI có thể trở thành công cụ của xung đột hơn là phát triển nhân loại. Để AI thực sự phục vụ con người — không phải biến con người thành công cụ — ngành công nghệ và chính phủ cần hành động ngay bây giờ để đặt an toàn trở lại vị trí trung tâm.