Công cụ AI giúp chính phủ Anh thu hồi gần 500 triệu bảng tiền gian lận

Công cụ AI giúp chính phủ Anh thu hồi gần 500 triệu bảng tiền gian lận

Một công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) mới được phát triển để ngăn chặn gian lận đã giúp chính phủ Anh thu hồi gần 500 triệu bảng trong năm qua. Hơn một phần ba số tiền này liên quan đến các vụ gian lận trong thời kỳ đại dịch Covid-19, phần còn lại được truy thu từ các trường hợp khai gian thuế hội đồng và cho thuê bất hợp pháp nhà ở xã hội.

Chính phủ cho biết công cụ AI này sẽ được cấp phép cho các quốc gia khác, bao gồm Mỹ và Úc, sau khi chứng minh hiệu quả vượt trội trong việc phát hiện hành vi gian lận. Theo Văn phòng Nội các, tổng số tiền 480 triệu bảng được thu hồi trong 12 tháng kể từ tháng 4 năm 2024 là mức cao nhất từ trước đến nay mà các cơ quan chống gian lận của Anh đạt được trong một năm.

Thành công này đến từ việc liên kết dữ liệu giữa các cơ quan chính phủ, kết hợp cùng hệ thống AI mới giúp phát hiện dấu hiệu nghi vấn trong hồ sơ và giao dịch. Các bộ trưởng cho biết số tiền tiết kiệm được sẽ được tái đầu tư vào việc tuyển dụng giáo viên, y tá và cảnh sát.

Trong đó, khoảng 186 triệu bảng thuộc về các vụ gian lận trong chương trình hỗ trợ tài chính thời kỳ Covid-19. Trong giai đoạn đại dịch, chính phủ đã thiết lập chương trình Bounce Back Loans – các khoản vay lên tới 50.000 bảng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Tuy nhiên, do quy trình kiểm soát lỏng lẻo, nhiều công ty giả mạo hoặc giải thể sau khi vay đã không hoàn trả.

Văn phòng Nội các cho biết có trường hợp một phụ nữ đã lập công ty “ma”, vay tiền rồi chuyển toàn bộ sang Ba Lan. Chính phủ Anh hiện đang nỗ lực thu hồi khoản thất thoát khổng lồ, ước tính lên tới hơn 7 tỷ bảng theo công bố của Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves trước kỳ bầu cử năm ngoái.

Bộ trưởng Văn phòng Nội các Josh Simons cho biết thành quả trên sẽ được công bố tại hội nghị chống gian lận quốc tế giữa Anh, Mỹ, Canada và Úc. Ông nhấn mạnh rằng “những công cụ dữ liệu và AI tiên tiến sẽ giúp chính phủ bảo vệ ngân quỹ quốc gia, thay vì để tiền rơi vào tay kẻ gian.”

Công cụ mới mang tên Fraud Risk Assessment Accelerator (Trình tăng tốc đánh giá rủi ro gian lận) được phát triển bởi các nhà nghiên cứu thuộc Văn phòng Nội các. Hệ thống này có khả năng “quét” các chính sách và quy trình mới để phát hiện điểm yếu tiềm ẩn trước khi bị lợi dụng. Mục tiêu của nó là giúp các chính sách trở nên “chống gian lận” ngay từ khâu thiết kế.

Công nghệ này ra đời sau khi chính phủ bày tỏ lo ngại về quy mô gian lận trong đại dịch Covid-19. Theo kế hoạch, công cụ sẽ được triển khai rộng rãi trong các cơ quan chính phủ khác và cấp phép sử dụng cho các nước đồng minh như Mỹ, Canada, Úc và New Zealand.

Tuy nhiên, động thái này cũng vấp phải chỉ trích từ các nhóm bảo vệ quyền riêng tư và dân sự. Năm ngoái, một hệ thống AI khác được sử dụng để phát hiện gian lận phúc lợi đã bị phát hiện có thiên vị theo độ tuổi, tình trạng hôn nhân, khuyết tật và quốc tịch. Tài liệu được tiết lộ cho thấy công cụ này tạo ra sự chênh lệch “đáng kể về kết quả thống kê” trong phân tích công bằng.

Tổ chức Ân xá Quốc tế từng công bố báo cáo chỉ trích việc chính phủ “lạm dụng công nghệ và AI mà thiếu kiểm soát đầy đủ”, đồng thời cảnh báo rằng nếu không có cơ chế giám sát rõ ràng, những hệ thống này có thể gây ảnh hưởng đến quyền lợi công dân.

Dù còn nhiều tranh cãi, các chuyên gia nhận định rằng việc sử dụng AI trong lĩnh vực phòng chống gian lận là bước tiến quan trọng, giúp chính phủ nâng cao tính minh bạch, giảm thất thoát ngân sách và củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống quản lý công.